აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის ომის მიზეზი

2024 ავტორი: James Gerald | [email protected]. ბოლოს შეცვლილი: 2023-12-17 14:11

2020 წლის ივლისში მსოფლიოში გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ისევ მოხდა კონფლიქტი სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის. ამ ქვეყნებს შორის უთანხმოება 1987 წელს დაიწყო. მაგრამ რატომ განაახლეს ისინი ამდენი წლის შემდეგ?

ჩვენ არ ვიღებთ მხარეს - ჩვენი მასალა ემყარება უფასო წყაროებს. ინფორმაცია ემყარებოდა ვიკიპედიის მონაცემებს. ჩვენ ომის წინააღმდეგი ვართ!

მოვლენების განვითარების ისტორია

კონფლიქტი ქვეყნებს შორის, რომელიც დაიწყო 1987 წელს, წარმოიშვა მთიანი ყარაბაღის სტატუსის გამო. 1988 წლის ბოლოსთვის მთავრობებმა კონფლიქტში ჩართეს სომხეთისა და აზერბაიჯანის თითქმის ყველა მკვიდრი. სიტუაცია შეწყდა მხოლოდ მთიან ყარაბაღზე და შეიძინა ინტერეთნიკური მასშტაბები.

1991 წელს ის გადაიზარდა ეთნიკურ ომში, რომელიც გაგრძელდა 3 წელი. 1994 წლის მაისის შუა რიცხვებში მხარეებმა ხელი მოაწერეს ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმებას. ამის წყალობით დაიწყო სამშვიდობო მოლაპარაკებები ქვეყნებს შორის.

ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმება არაერთხელ დაირღვა 2012-2018 წლებში, ხოლო 2020 წლის სექტემბერში კონფლიქტი განახლდა. თვის ბოლოს (27 დღე) სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის დაიწყო მასშტაბური ომი.

კონფლიქტის მიზეზი

ათასობით ადამიანი ვერ ხვდება რა არის ამ ქვეყნებს შორის ომის რეალური მიზეზი. ინტერვიუში, ურალში აზერბაიჯანის რესპუბლიკის გენერალურმა კონსულმა ილგარ ისკენდეროვმა განმარტა, თუ რამ გამოიწვია კონფლიქტი ამიერკავკასიის სადავო რეგიონის გარშემო:

„მთიანი ყარაბაღი არის ტერიტორია, რომელიც მოიცავს არა მხოლოდ არაღიარებულ რესპუბლიკას, არამედ შუშას რეგიონს. მათ გარშემო კიდევ შვიდი რაიონია: ლაჩინი, ზანგელანი, ქელბაჯარი, კუბათლი, აღდამი, ფიზული და ჯაბრაილი. ეს შვიდი რეგიონი დამატებით ოკუპირებულია და არაფერი აქვს საერთო მთიან ყარაბაღთან. თუ აზერბაიჯანის რუქას მიაქცევთ ყურადღებას, ხედავთ, რომ ისინი ერთად იკავებენ მთელი ტერიტორიის 20%. მათ წაგვართვეს ჩვენი მიწები. ჩვენ არ მივეცით თანხმობა და არცერთ საუბარში არ აღვნიშნავთ, რომ ეს მისაღებია,” - ამბობს ის.

საინტერესოა! როდესაც დოლარი ეღირება 100 რუბლი 2020 წელს

როდესაც მას ჰკითხეს სამშვიდობო შეთანხმების შეწყვეტის შესახებ, მან უპასუხა:

”ცოტა ხნის წინ სომხეთის პარლამენტში წაქეზებით გამოცხადდა, რომ ყარაბაღი სომხეთის ნაწილია და მათ არ სურდათ ამის განხილვა. ამის შემდეგ დაუყოვნებლივ, მათ დაიწყეს პრეზიდენტის არჩევა თავიანთი გამოგონილი რეჟიმის მიხედვით, ზოგიერთი ტერიტორიის პროვოცირება და კონფლიქტების წამოწყება, თუმცა ამ ტერიტორიებს არაფერი აქვთ საერთო მთიანი ყარაბაღის პრობლემასთან. 2020 წლის ივლისში აზერბაიჯანის ერთ -ერთ მშვიდობიან რეგიონს (თოვუზი) ცეცხლი გაუხსნეს. ის მთიანი ყარაბაღიდან 250 კილომეტრში მდებარეობს და კონფლიქტს არანაირად არ ეხება. ამის გამო დაიწყო ბრძოლა. დაიღუპნენ მშვიდობიანი, უდანაშაულო მოსახლეობა … და ბოლო ბრძოლების დროს მათ ესროლეს ცნობილ მშვიდობიან ქალაქ ნაფტალანს. გარდა ამისა, ისინი ანადგურებენ აზერბაიჯანული წარმოშობის ისტორიულ ძეგლებს. ყველა ამ მიზეზმა იქონია გავლენა იმაზე, რომ ჩვენ გადავწყვიტეთ ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმების შეწყვეტა.”

ილგარ ისკენდეროვმა ასევე თქვა, რომ ომი არ დასრულდება, სანამ აზერბაიჯანი არ დაიბრუნებს მთიან ყარაბაღს.

რამდენი ადამიანი დაიღუპა

მთიან ყარაბაღში 27 სექტემბრიდან დაღუპულთა შორის არიან როგორც სომხეთის, ასევე აზერბაიჯანის მოქალაქეები. მაგრამ მათი რიცხვის დადგენა ჯერ კიდევ რთულია, ვინაიდან მონაცემები სხვადასხვა წყაროდან არ ემთხვევა.

სომხეთში კონფლიქტის გამწვავებისას ითქვა დაახლოებით 202 დაღუპული (2020 წლის 3 ოქტომბრის მდგომარეობით), ხოლო აზერბაიჯანში დაახლოებით 540 დაღუპული. მსხვერპლთა რიცხვი შემაძრწუნებელია, იმის გათვალისწინებით, რომ ომი მხოლოდ ერთ კვირას გაგრძელდა.

მშვიდობის ალბათობა რეგიონში

ორივე ქვეყნის მოსახლეობა შეეჩვია წლების განმავლობაში დაძაბულ ცხოვრებას. ისინი საუბრობენ იმაზე, თუ რატომ დაიწყო ომი. კონფლიქტი მოხდა მთავრობის დონეზე. მშვიდობიან მოსახლეობას ომი საერთოდ არ სურდა.რომ არა დიდი ხნის კონფლიქტი, ალბათ ისინი უკეთ იცხოვრებდნენ - მოსახლეობას ომი ნამდვილად არ სჭირდება.

ორივე ქვეყნის მთავრობები აღნიშნავენ, რომ საომარი მოქმედებების შეწყვეტა უახლოეს მომავალში არ განიხილება. სომხეთი არ ეთანხმება მთიანი ყარაბაღის დათმობას, აზერბაიჯანი კი არ აპირებს მის დატოვებას სომხეთს.

შედეგები

სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის ომის მიზეზი 2020 წელს იყო და რჩება მთიანი ყარაბაღის სადავო ტერიტორია. კონფლიქტის თითოეულ მხარეს მცხოვრებლები მოუთმენლად ელიან გაუმჯობესებებს, რაც, როგორც ჩანს, უახლოეს მომავალში არ არის მოსალოდნელი.

2020 წლის ივლისის შუა რიცხვებში ქვეყნებს შორის ვითარება ზღვარს მიაღწია და სექტემბრის ბოლოს ომში გადაიზარდა. ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმება საბოლოოდ დაირღვა და ახლა აზერბაიჯანის მთავრობა მტკიცედ არის ერთგული მთიანი ყარაბაღის დაბრუნებისკენ.

ექსპერტების აზრით, ომის კვირის განმავლობაში სომხეთმა დაკარგა 202 ადამიანი, ხოლო აზერბაიჯანმა - 540. ასევე გავრცელდა ინფორმაცია, რომ საზღვარზე კიდევ 16 ადამიანი იქნა ნაპოვნი. რომელი ქვეყნის მოქალაქეები იყვნენ ისინი ჯერ არ არის დადგენილი.